De functie van de meniscus

De halvemaanvormige of C-vormige menisci die zich tussen bovenbeen en onderbeen bevinden en die gevormd worden uit kraakbeen dat voornamelijk elastische en schokdempende eigenschappen bezit, hebben de volgende functies:

• een begeleidende functie bij de “rol en glij”-beweging van het meer ronde bovenbeen uiteinde over het meer vlakke scheenbeen, een soort “kogellager-functie”.
• een stabiliserende functie in de knie door de vorm van de meniscus en door de verbinding van de meniscus aan het kniekapsel en het scheenbeen (tibiaplateau).
• een schokdempende en kracht geleidende functie bij het lopen waarbij elke knie bij iedere stap het volle lichaamsgewicht moet dragen en bij sprongen zelfs een aantal keer het lichaamsgewicht moet worden opgevangen. De meniscus geleidt door zijn vorm de centraal inwerkende kracht op de knie naar buiten af. 

Een arthroscopie van de knie biedt de mogelijkheid om de kwaliteit van de meniscus te beoordelen. Op de foto's wordt met een tasthaakje een meniscus onderzocht op de aanwezigheid van afwijkingen. De conditie van de meniscus en het kraakbeen is gaaf.
De menisci zijn aan de zijde van het kniekapsel goed van bloed voorzien.

Op de foto staat de F voor femur (bovenbeen) en de T voor tibia (scheenbeen). Het vrije uiteinde (de binnenrand) is nauwelijks doorbloed en daartussen bevindt zich een overgangszone. Er is een rood/rode, een rood/witte en een wit/witte zone. Het aanvoerende bloedvat dat dus met name het buitenste (kapselstandige) gedeelte van de meniscus van bloed voorziet, kan op een MRI bij een jonge patiënt goed worden gezien. Het is belangrijk om dit normale beeld van doorbloeding te onderscheiden van een meniscus scheur en niet in de valkuil te landen een dergelijke knie te opereren.
Bij een bloeding in de knie aansluitend aan een trauma wordt in 75% letsel van de voorste kruisband gezien (zie verder) en in 20% van de gevallen is sprake van een letsel van de meniscus. De scheur bevindt zich dan vooral in het goed doorbloede perifere gedeelte van de meniscus. Deze scheuren komen dan ook in aanmerking voor hechten. In ongeveer 5% van de gevallen is de bloeding een gevolg van een fractuur (tibiaplateau) of een diepe kraakbeenbeschadiging. Personen die middelen tegen bloedstolling gebruiken of patiënten met hemofilie kunnen ook zonder trauma soms bloedingen in de knie krijgen. Het betreft dan meestal bloedingen in het slijmvlies van de knie.
De mate van doorbloeding van de meniscus bepaalt de kans op genezing en daarmee tevens de keuze van behandeling. Er is in de orthopedie tegenwoordig een tendens om een meniscus te hechten indien de scheur daarvoor geschikt is (zie verder). Ook een beschadigde meniscus die geen mechanische (slot)klachten veroorzaakt, behoudt vaak nog zijn schokdempende eigenschappen. Dan kan de beschadigde meniscus beter niet verwijderd worden! In de laatste 30 jaar is er een ontwikkeling geweest van een open (bijna) volledige meniscectomie (verwijdering van de gehele meniscus), ongeacht het type scheur, tot een arthroscopische meniscopexie (meniscushechting). Op de foto is te zien hoe een meniscus wordt gehecht. De intacte meniscus heeft een belangrijke functie in het voorkomen van artrose.
De kwaliteit van de meniscus vermindert naarmate men ouder wordt en dit proces van (mucoide) degeneratie is bovendien gerelateerd aan de mate van belasting tijdens bij voorbeeld sporten en bij de beroepsuitoefening. De veerkracht van de meniscus neemt naarmate men ouder wordt af. Ook met triviale bewegingen kan dan een meniscus scheuren.

De attitude ten aanzien van het verwijderen van meniscus weefsel is de laatste jaren veranderd. Ook de duidelijke meniscus beschadiging aangetoond op een MRI, wordt alleen behandeld als er mechanische klachten zijn (slotklachten bij voorbeeld of een sterk verminderde functie in buigrichting) of heftige pijnklachten (vooral 's nachts) of veel vocht in de knie wordt gevonden (hydrops). Er wordt gesteld dat een gescheurde meniscus ook nog enige schokdempende functie heeft en dat verwijdering van een deel er van dit zeker niet meer heeft. Een gescheurde meniscus wordt dus als deze zo af en toe een steekje veroorzaakt in de knie meestal niet verwijderd. Een degeneratieve scheur van de meniscus die vaker voorkomt op de leeftijd vanaf 40 jaar is eigenlijk het eerste teken van een zich ontwikkelende artrose van de knie en moet als zodanig worden behandeld. Verwijdering van (een deel van) de meniscus zal het proces van verdere ontwikkeling van artrose in negatieve zin beïnvloeden. Hier geldt de stelling: "Good surgeons know how to operate, better surgeons know when to operate and best surgeons when not to operate".