De operatie technieken

De voorste kruisband wordt hersteld met behulp van de onderstaande structuren:

lichaamseigen weefsel (autoloog materiaal):

het centrale 1/3 van de kniepees met twee aangrenzende botblokjes (patellapees)
de hamstrings (pezen aan de binnen/achterzijde van het bovenbeen)
het centrale 1/3 gedeelte van de pees van de vierkoppige bovenbeenspier (rectuspees of quadricepspees)

Op de foto rechts staan de drie autografts afgebeeld.

donor weefsel (weefsel van een overleden persoon of homoloog materiaal):

donor kniepees
donor achillespees
donor hamstrings
donor tibialis anterior of tibialis posterior pees

Inmiddels is bij kunststof materialen (Dacron, polyester, Goretex e.d.) aangetoond dat deze structuren niet langdurig functioneren en uiteindelijk in een groot percentage falen. Op de foto zijn de restanten te zien van een opnieuw gescheurde kunststof kruisband ook wel xenograft genoemd. Kunststof materialen worden in Nederland dan ook niet meer gebruikt! Bij de rubriek "nieuwe ontwikkelingen" wordt een nieuwe trend besproken (zie verder).
Op de gedeelde eerste plaats staan de eigen kniepees en de hamstrings. De resultaten van de behandeling met deze structuren doen niet voor elkaar onder. Wereldwijd is een langzame verschuiving gaande in de richting van hamstrings. Bij deze techniek worden de pezen van de semitendinosus en gracilis spier gewonnen en wordt een drie- of vierbundel peestransplantaat gemaakt dat zelfs sterker blijkt dan de originele voorste kruisband op het moment direct na de operatie.

De indicaties voor hamstrings zijn: een smalle kniepees (<20 mm), een korte kniepees (patella baja of infera), hurkend of knielend werk, historie van patellofemoraal pijnsyndroom, ziekte van Osgood-Schlatter en "jumpers knee", toestand na kniepeesruptuur en bij een recidief voorste kruisband scheur na gebruik van de kniepees.
De contra-indicaties voor hamstrings zijn mediale band instabiliteit, toestand na een mediale band hersteloperatie en soms de toestand na hechten van de mediale meniscus. Een enkele keer is de kwaliteit van de pezen onvoldoende (Gracilispees) en wordt om die reden gekozen voor de kniepees of de rectuspees.

De nieuwe kruisband wordt met behulp van metalen of langzaam oplosbare (bioresorbeerbare) schroeven vastgezet in de geboorde tunnels in het bovenbeen en scheenbeen daar waar de oorspronkelijke kruisband zich bevond. Op de foto geven de roze pijlen op de röntgenfoto de boortunnels aan. De schroeven zijn niet zichtbaar op de gewone röntgenfoto en lossen in de loop van één tot drie jaar op waarbij zij gedeeltelijk door bot worden vervangen. Er zijn diverse fixatie technieken in gebruik. De operatie wordt met behulp van een kijkoperatie uitgevoerd en duurt ongeveer één tot anderhalf uur.

De nieuwste generatie schroeven (biocomposiet schroeven) is gemaakt van hydroxyapatiet en tricalciumfosfaat en lost niet op maar wordt langzaam vervangen door het eigen bot (osseo-integratie). Dit proces beslaat een periode van drie tot vier jaar. Op de foto rechts is de biocomposiet schroef in de tibiatunnel nog net herkenbaar en grotendeels opgenomen in het omliggende bot.

Op dit moment is de "state of art" de zogenaamde IDEAL benadering. Er zijn de afgelopen jaren vele ideeën geweest hoe de voorste kruisband plastiek het best in de knie kon worden gepositioneerd. Niet zelden werden deze adviezen gedicteerd door de orthopedische industrie. Zo ontstonden golfbewegingen van dubbel bundel technieken, unibundel technieken, via een extra toegang met extra steekgaatje (mediale portal techniek) of boren van de tunnel in het bovenbeen via de tunnel in het onderbeen (transtibiale techniek), de "all-inside" methode, de laag-anatomische positie, de midfemorale positie etc. Bij de IDEAL methode (zie de foto's onder) wordt de tunnel gepositioneerd in de voetprint van de anteromediale bundel van de oorspronkelijke voorste kruisband, iets hoger dan bij de laag-anatomische plaatsing. Deze "Greenzone" blijkt op dit moment de meest gunstige plaats te zijn die kans biedt op een simulatie van de oorspronkelijke anatomie, hoewel hiervan in strikte zin geen sprake kan zijn. Met de voorste kruisband plastiek, met welke structuur dan ook, wordt de functie van de voorste kruisband nagebootst maar moet wel worden gesteld dat de oorspronkelijke anatomie nooit volledig wordt hersteld. In plaats van een "voorste kruisband reconstructie" is de term "voorste kruisband procedure" of "knie-reconditionering" een betere weergave van de werkelijkheid. Er zijn nog vele facetten van de voorste kruisband operatie onbekend. We weten bij voorbeeld nog steeds niet hoe de optimale (voor)spanning van de plastiek moet zijn. Dat is een ervaringskwestie voor de operateur. Daarenboven moet het belang van goede fysiotherapie ook worden benadrukt alsmede een goede houding in de revalidatie van de patiënt, die meestal te snel wil terugkeren op het sportniveau van vóór de operatie!